پرسپولیس (تخت جمشید)

پرسپولیس، نام مشهور برجسته ترین اثر معماری هخامنشیان است که در جلگه مرودشت قرار دارد و نام های دیگر آن پارسه، تخت جمشید، پرسه پلیس، هزار ستون و یا چهل منار، پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان و مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشن‌ها به ویژه نوروز بود. از قرون میانه اسلامی چون ساخت ارگ پارسه را به جمشید پادشاه افسانه ای ایران نسبت می دادند، این بنا تخت جمشید خوانده شد.
آنگونه که در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده‌است ساخت پرسپولیس در حدود ۲۵ قرن پیش در دامنه غربی کوه رحمت، به عبارتی میترا یا مهر و در زمان داریوش کبیر آغاز گردید و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت. بر اساس خشت نوشته‌های کشف شده در پرسپولیس، در ساخت بنای پرسپولیس معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و مردان بی‌شماری شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمه کارگری نیز استفاده می‌کردند. ساخت پرسپولیس این مجموعه بزرگ و زیبا بنا به روایتی ۱۲۰ سال به طول انجامید. اسکندر مقدونی سردار یونانی به ایران حمله کرد و پرسپولیس را به آتش کشید. اما ویرانه‌های این مکان هنوز هم در مرودشت در نزدیکی شیراز مرکز استان فارس برپا است.

در داخل محوطه تخت جمشید، موزه ای جذاب از آثار دوره هخامنشی مانند گل نبشته‌های تخت جمشید، سرستون ها، سرنیزه و پیکان،  گل میخ طلا، کتیبه حرم خشایار شاه، مجسمه سنگی کوچک نیمه تمام، خمره‌های بزرگ سفالی و...  وجود دارد. بنای این موزه در اصل کاخ ملکه بوده که ساخت آن به فرمان خشایارشاه و در زمان اردشیر یکم به پایان رسید.

پرسپولیس هم‌اکنون یکی از آثار جهانی ثبت شدهٔ ایران در یونسکو است.