کوه آتشگاه

آتشگاه اصفهان یا کوه آتشگاه از بناهای تاریخی شهر اصفهان و از یادگارهای ایران باستان است. این مجموعه دارای پیشینه تاریخی کهنی است و در زمان‌های گونه گونی از آن بهره برده‌اند. نام اصیل و کهن بنا مِهربین یا دژِ مهربین یا آتشکدهٔ مهربین بوده و اکنون در گفتارهای عامیانه به آن آتشگاه یا کوهِ آتشگاه می‌گویند.
آتشگاه اصفهان در غرب اصفهان و ۸ کیلومتری مرکز شهر در خیابان آتشگاه قرار دارد. این بنا در نزدیکی رودخانه زاینده‌رود، بر روی کوهی قرار دارد. از بلندای این تپه، تا کیلومترها از هر چهارسوی اصلی را می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد.
این بنای خشتی غریب که بر فراز کوهچه‌ای به بلندای ۱۰۰ متر (نسبت به دشت اطراف) در بخش ماربین اصفهان جای دارد، نخستین بار از سوی اَوِستا شناس بزرگ ویلیامز جکسون در اوایل قرن بیستم میلادی، موردتوجه و بررسی علمی قرار گرفت. بافت ساختمانی این مجموعه از لایه‌های خشتی است. میان دو ردیف خشت را هم یک‌لایه نازک‌نی (که از رودخانه آورده می‌شده) قرار می‌دادند تا بر استحکام آن بیفزایند.
زمان ساخت بنا را قدیم‌تر از عصر ساسانيان می‌دانند. مطالعات مؤسسه (ايزمنو IZMEO) قدمت بنای آتشگاه را به دوران تمدن عيلام مربوط می‌دانند. اين نظر را مطالعات و پژوهش‌های انجام‌شده بر روی آتشکده‌های برجای‌مانده از دوران ساسانی در نطنز و کاشان و يزد و آذربايجان و نائين تأييد می‌کنند چراکه در آن روزگاران آتشکده‌ها را بر روی کوه يا بر فراز تپه نمی‌ساختند بلکه آتشکده‌ها در مکان‌هایی احداث می‌شدند که دسترسی به آن‌ها آسان باشد بنابراين می‌توان با قاطعيت آتشگاه اصفهان را نشانه‌ای از حضور تمدن‌های قدیم‌تر از ساسانی و سلسله‌های قبل از آن به شمار آورد.